Wat is een buurtbatterij?

In een wereld waarin de energietransitie steeds meer prioriteit krijgt, zoeken we naar manieren om duurzaam opgewekte energie optimaal te benutten. Eén van de meest veelbelovende oplossingen is de buurtbatterij – een gedeelde energieopslag die centraal in een wijk geplaatst wordt.

Deze technologie stelt huishoudens in staat om energie, bijvoorbeeld van zonnepanelen, op te slaan en later gezamenlijk te gebruiken. Buurtbatterijen helpen niet alleen om piekbelastingen op het elektriciteitsnet te verminderen, maar bevorderen ook de duurzame omgang met energie. In dit artikel verkennen we wat buurtbatterijen zijn, welke voordelen en uitdagingen ze met zich meebrengen en hoe ze een rol kunnen spelen in de toekomstige energietransitie.

Hoe werkt een buurtbatterij?

Een buurtbatterij is een grootschalige energieopslag, meestal in de vorm van een lithium-ion batterij, die wordt geplaatst op een centrale plek in een woonwijk.

Het concept is simpel: huishoudens met zonnepanelen kunnen overtollige energie opslaan in de buurtbatterij in plaats van het terug te leveren aan het net. Later, wanneer er meer vraag naar elektriciteit is dan de zonnepanelen opwekken, kunnen bewoners de opgeslagen energie uit de buurtbatterij halen. Dit maakt buurtbatterijen niet alleen handig voor het beheren van lokale energiebehoeften, maar ook voor het ondersteunen van het elektriciteitsnet.

Buurtbatterijen onderscheiden zich van individuele thuisbatterijen doordat de opslag gedeeld wordt door een groep huishoudens. Dit betekent lagere individuele kosten, maar ook dat de batterij op grotere schaal kan bijdragen aan netstabilisatie en piekbeheer.

Thuisbatterij vs. Buurtbatterij

Met de opkomst van duurzame energieoplossingen zoals zonnepanelen en windenergie, worden batterijen steeds belangrijker voor het opslaan van energie. Daarbij komen termen als “thuisbatterij” en “buurtbatterij” vaak naar voren, maar wat is precies het verschil tussen deze twee vormen van energieopslag?

Een thuisbatterij is een individuele energieopslagoplossing die door één huishouden wordt gebruikt. Deze batterij wordt vaak gecombineerd met zonnepanelen en stelt huishoudens in staat om de overtollige energie die ze overdag opwekken, op te slaan en later te gebruiken, bijvoorbeeld in de avonduren wanneer de zon niet schijnt. Dit helpt niet alleen om het verbruik van elektriciteit uit het net te verminderen, maar maakt een huishouden ook deels zelfvoorzienend. De investering en het onderhoud van de batterij zijn echter volledig de verantwoordelijkheid van het individuele huishouden.

Een buurtbatterij, daarentegen, is een gedeelde energieopslag die door meerdere huishoudens in een wijk wordt gebruikt. Dit type batterij is groter en wordt op een centrale plek in de wijk geïnstalleerd. Bewoners met zonnepanelen kunnen hun overtollige energie opslaan in de buurtbatterij en deze gezamenlijk gebruiken op momenten dat de vraag hoog is.

Een buurtbatterij biedt voordelen zoals lagere kosten per huishouden, omdat de investering en het onderhoud gedeeld worden. Bovendien kan een buurtbatterij een rol spelen in het stabiliseren van het elektriciteitsnet door de energie lokaal op te slaan en af te geven, wat minder belastend is voor het net in vergelijking met individuele thuisbatterijen.

Kortom, terwijl een thuisbatterij meer onafhankelijkheid biedt op huishoudniveau, ligt de kracht van een buurtbatterij juist in samenwerking en kostenbesparing binnen de gemeenschap. Beide oplossingen dragen bij aan duurzamer energiegebruik, maar met verschillende aanpakken en voordelen die passen bij de behoeften en schaal van de gebruikers.

Voordelen van buurtbatterijen

• Efficiëntie en duurzaam energiebeheer: Buurtbatterijen slaan overtollige energie op tijdens productiepieken en leveren deze energie terug wanneer de vraag hoog is, bijvoorbeeld in de avond. Dit helpt niet alleen om de energiekosten voor bewoners te verlagen, maar vermindert ook de belasting op het elektriciteitsnet tijdens piekuren.
• Kostenbesparing: In tegenstelling tot thuisbatterijen die door een huishouden worden bekostigd, zijn de kosten van een buurtbatterij gedeeld door alle deelnemende huishoudens. Dit maakt het financieel aantrekkelijker en zorgt voor een snellere terugverdientijd.
• Netstabilisatie: Door energie lokaal op te slaan en te distribueren, helpen buurtbatterijen om schommelingen in vraag en aanbod op het net op te vangen. Dit is vooral belangrijk in wijken met veel zonnepanelen, waar er soms meer energie wordt opgewekt dan dat er lokaal wordt verbruikt.
• Sociale cohesie: Naast technische voordelen biedt een buurtbatterij ook een sociale component. Bewoners die gezamenlijk investeren in duurzame energieopslag bouwen vaak een gevoel van gemeenschap op. Het project brengt mensen samen rond een gemeenschappelijk doel: een groenere, zelfvoorzienende wijk.

Uitdagingen en beperkingen

Hoewel de voordelen veelbelovend zijn, gaan buurtbatterijen ook gepaard met uitdagingen:

• Financiële investeringen en onderhoudskosten: De initiële kosten van buurtbatterijen zijn hoog, soms oplopend tot enkele honderdduizenden euro’s afhankelijk van de capaciteit. Deze kosten worden vaak gedeeltelijk gedekt door subsidies of leningen, maar kunnen alsnog een drempel vormen.
• Technische en veiligheidsaspecten: Buurtbatterijen vereisen geavanceerde technologie en betrouwbare veiligheidsvoorzieningen. Lithium-ion batterijen, de meest gebruikte batterijtechnologie, zijn gevoelig voor hoge temperaturen en vereisen grondige brandpreventie en -bescherming. Er moet daarom zorgvuldig worden gekeken naar de locatie en installatienormen.
• Regelgeving en wetgeving: De wet- en regelgeving rondom energieopslag ontwikkelt zich nog. Er zijn beperkingen en onduidelijkheden, bijvoorbeeld rond de eigendomsstructuur van de opgeslagen energie en de aansluiting op het elektriciteitsnet. Dit kan het gebruik en de efficiëntie van buurtbatterijen beïnvloeden en de acceptatie vertragen.

Voorbeelden van buurtbatterijprojecten

Nederland kent al enkele succesvolle buurtbatterijprojecten die een belangrijke basis vormen voor toekomstige implementaties:

• Rijsenhout: In 2017 werd in Rijsenhout de eerste buurtbatterij geplaatst, een pioniersproject waarbij 35 huishoudens hun overtollige zonnestroom opsloegen. Gedurende vier jaar heeft dit project waardevolle inzichten opgeleverd over de effecten van buurtbatterijen op het elektriciteitsnet en op de energiekosten van huishoudens.
• Altweerterheide: Dit project, geïnitieerd door WeertEnergie, is gericht op het creëren van een energieonafhankelijk dorp. De buurtbatterij in Altweerterheide levert stroom aan het elektriciteitsnet en ontvangt een vergoeding per kilowattuur. Dit soort innovaties tonen de haalbaarheid van buurtbatterijen en inspireren andere gemeenschappen om soortgelijke initiatieven te verkennen.

Toekomstperspectief en innovaties

Buurtbatterijen worden gezien als een sleutelcomponent in de Nederlandse energietransitie. Met de afbouw van de salderingsregeling en de toenemende druk op het elektriciteitsnet wordt verwacht dat de interesse in buurtbatterijen zal toenemen. Innovaties zoals verbeterde batterijmaterialen, slimme energiemanagementsystemen en samenwerking met netwerkbeheerders kunnen de efficiëntie en het kosteneffect te vergroten. Daarnaast wordt er gekeken naar nieuwe financieringsmodellen en subsidies die buurtbatterijen betaalbaarder maken voor huishoudens.

Conclusie

Buurtbatterijen bieden een veelbelovende oplossing voor de uitdagingen van de energietransitie. Door duurzame energie op te slaan en slim te verdelen, helpen ze de druk op het elektriciteitsnet te verlichten en stimuleren ze gemeenschapszin rond duurzaamheid. Echter, om buurtbatterijen op grote schaal te implementeren, is samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en burgers cruciaal. Met de juiste innovaties, financiering en wetgeving kunnen buurtbatterijen een belangrijke rol spelen in een duurzame toekomst voor Nederland.

Bronnen

Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. (2024). “Voortgang energietransitie en rol buurtbatterijen”. Geraadpleegd via: https://open.overheid.nl/documenten/1a8a7668-b89f-495b-b0da-7b99af09f239/file

Bouwstenen voor Sociaal. (z.d.). “Maatregel duurzaamheid: Buurtbatterij.” Geraadpleegd via: https://bouwstenen.nl/Maatregel_duurzaamheid_buurtbatterij.